Qəhrəmanov Tofiq Səlim oğlu 01 Aprel 1935 ci ildə Kəlbəcər rayonunun Güneypəyə kəndində anadan olmuşdur. Atası Hüseynov Səlim Qəhrəman oğlu Kəlbəcər rayon Çay Qılınclı kəndində kolxoz sədri işləyib. 1942 – ci ildə Böyük Vətən müharibəsinə gedib, bir daha geri dönməyib. Q.Tofiq iki bacısı ilə birlikdə, anası və bibisinin himayəsində böyüyüb. Orta məktəbi Kəlbəcərin Yanşaq kəndində bitirib. Daha sonra Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı texnikomunu bitirib. Əvvəlcə rayon mərkəzində mühasib işləyib. Tütün tədarükü məntəqəsində bir neçə il mühasib, sonra isə müdir vəzifəsində işləmişdir. O, Kəlbəcərin işğalından sonra Bakı şəhərində məskunlaşıb Keşlə tütün kombinatında işləyib.
Qəhrəmanov Tofiq 26 May 2003 cü ildə Bakı şəhərində dünyasını dəyişmişdir. Məzarı Biləcəri qəbristanlığındadır.
Aşıq şeiri üslubunda qoşma və gəraylılar yazıb, həmçinin saz havalarının mahir ifaçısı idi.
Qalaydım
Bu yerləri görüncə mən kaş ölüb
Dəlidağın qucağında qalaydım,
Bir xal olub yapışaydım ömürlük
Kürt qızının yanağında qalaydım.
Həsrət qaldım torpağına daşına
Baxan yoxdu gözlərimin yaşına,
Bülbül kimi dolanaydım başına
Qızılgülün budağında qalaydım.
Əsəydi dağlardan meh sərin sərin,
Tofiq unudaydı kədərin, qəmin,
Dil deyib ağlayan qoca Tərtərin
Bir daş olub qırağında qalaydım.
Dağların
Çoxdandı gözləyir elin, obasın,
Dikilib yollara gözü dağların.
Gördü harayına heç kimsə yetmir,
Dil deyib ağlayır özü dağların.
Saralıb gülləri, solubdu indi
Bahar buludu tək dolubdu indi
Erməni tapdağı olubdu indi
Dərəsi, təpəsi, düzü dağların.
Çoxdan ayrılmışıq biz Kəlbəcərdən
İndi o yerlərə baxırıq gendən
Öpsəm ayağından, barışmaz mənnən
Dönübdü Tofiqdən üzü dağların.
Görürəm
Bir axşam yuxumdan çıxmır Kəlbəcər
Gözü yaşlı dağlarını görürəm.
Ətəyində məskən salmış kəndlərin,
Viran qalmış bağlarını görürəm.
Gecə- gündüz divarları sökülən,
Torpağına yaşıl alov tökülən,
Ciyərinə oğul dağı çəkilən,
Anaların ağlarını görürəm.
Dəlidağı duman gəlsin bürüsün
Kəlbəcərdə nə qalıbsa qurusun,
O dağlarda qoyun quzu sürüsün,
O əvvəlki çağlarını görürəm.
Tofiq, çalış qürbət eldən aralan,
Öz elində, vətənində yaralan,
Çiçək açıb, bar verməyib saralan,
Boynu buruq tağlarını görürəm
Dağlar
Bir şam olub gecə-gündüz,
Qucağında yanam, dağlar.
Qalxam Gəlin qayasına,
“Baş sarıtel” çalam dağlar.
Gedib öpəm ayağından,
Dərəm quzuqulağından,
İçəm Ceyran bulağından,
Sərbəst nəfəs alam dağlar.
Müddətdi bağlanıb yolum
Qırılıb qanadım qolum,
Torpağına qurban olum,
Orda yatır anam dağlar.
Tofiq hələ dözür dərdə,
Sazında yox nə sim, pərdə,
Arzum budur Kəlbəcərdə,
Bircə gecə qalam dağlar.
Dağlar
Təbiət bəxş edib yaradan gündən
Bütün gözəlliklər səndədir dağlar
Nə qədər sağalmaz yaralar varsa,
Hamısı cəmlənib, məndədir, dağlar.
Gözü qıpıb olar vətənsiz gəzən,
Vətən həsrətinə ağlayar bəzən,
Bütün zülmətlərə zillətə dözən,
Zindanda çürüyən bəndədir, dağlar.
Verilsə Tofiqə ölüm fərmanı,
Şad olar sevinər qaralmaz qanı,
Bütün ağrıların dəva dərmanı,
Dumanda, çiskində, çəndədir dağlar.
Qurban olum
Kəlbəcərin dumanına,
Çiskininə qurban olum.
Sevincinə , kədərinə,
Pis gününə qurban olum.
Kaş görəydim bir də yazın,
Dinləyəydim xoş avazın,
Dədə Şəmşir çalan sazın,
Mən siminə qurban olum.
Ümid bağla haqqa doğru,
Orda yoxdu sual, sorğu,
Böyütdüyün vətən oğlu
Bəhməninə qurban olum.
O dağların
Ta bəsdi sinəmə çəkdiyin dağlar.
İndi öz sinənə çək o dağları
Unut xəyalında ömürlük məni
Dolan Leyli kimi tək o dağları
O da sənin kimi vəfasız olsa
Ayrılıq təbini yarımçıq çalsa
Bənövşə nərgizi saralıb solsa
Çevir altın üstə ək o dağları.
Tofiqlə ömrünü vurmadın başa
Bağladın əlini qara bir daşa
Dönüb bir qartal ol üç yüz il yaşa
O tildən bu tilə sən o dağları.
Mən
Ta dostu, tanışı görə bilmirəm,
Qanadı qırılmış quş olmuşam mən.
Əcəllə üzbəüz durmuşam daha,
Ömrüm sona yetib, puç olmuşam mən.
Heç kim çəkə bilməz mən çəkən dərdi,
İtirib zərini bəxtimin nərdi,
Nə qədər axtardım, tapmadım mərdi,
Namərd gülləsinə tuş olmuşam mən.
Tofiqəm, danışıb gülmürəm daha,
Axan göz yaşımı silmirəm daha,
Qürbətdə dayana bilmirəm daha,
Dolaşıb xəyalım, huş olmuşam mən.
Olubdu
Elə bil zülümkar şah olmaz bil ki,
Sənin zülmün ondan betər olubdu,
Yolunda çəkdiyim əzab əziyyət
İndi görürəm ki hədər olubdu.
Gedirəm az qalıb vaxtıma mənim,
Gülüb naz eyləmə taxtıma mənim
Ağ gün yazılmayıb baxtıma mənim
Alnıma yazılan kədər olubdu.
Hələ yaranmayıb mənim tək yanan
Susuz məhlə kimi saralıb solan
Verdiyin çörəkdə, yağ bal da inan
Tofiqin ağzında zəhər olubdu.
Fələk
Çox yalvardım sənə mən gecə gündüz
Baxmadın bir dəfə sözümə fələk
Çəkib imtahana möhkəm sıxırsan
Dünya tor görünür gözümə fələk.
Aldın qərarımı, aldın səbrimi,
Günü gündən artırırsan dərdimi
Ölməmişdən mənə özcə qəbrimi
Özün qazdırırsan özümə fələk.
Deyirlər sağalmaz onun azarı,
İncitmə Tofiqi tez öldür barı
Dağıdıb düzlərə dövləti varı
Təzədən dizimə döyürəm fələk
Mən
Bir qara pul etdin atdın səhraya
Ayaq altda qalıb əzilirəm mən
Elə bir qurtarmaz dərdə düşmüşəm
Uşaq tək kövrəlib üzülürəm mən
Saralıb saralıb solmuşam indi
Bahar buludu tək dolmuşam indi
Uşaq oyuncağı olmuşam indi
Əllərdə saplara düzülmüşəm mən
Tofiq, yaman düşdün elin gözündən
Başın bəla çəkir sözün düzündən
Elin təhnizindən elin sözündən
Nazilib nazilib büzülürəm mən.
....
Təlatümlü olur könlüm dəryası,
Nədəndi bir axıb durulmadı heç,
Mən qocaldım ahu-fəğan çəkməkdən
Məhəbbət utanıb yorulmadı heç.
....
Mən söz atdım o dinmədi,
Gözüm qaldı dodağında,
Bülbül kimi tez gizləndi,
Qızılgülün budağında.
Göyçəyiydi gözəllərin,
Vurğunuyam ağ əllərin,
Arzum budur o dilbərin
Canım çıxa qucağında.
O qız məni naşı sandı,
Onunçün mətləb uzandı,
Tofiq, qəlbin nə tez yandı,
Məhəbbətin ocağında.
Gəl öldür
Məni öldürməyə yaranmısan sən
Bir az gecikmisən indi gəl öldür
Çəkinmə heçkimdən, qorxma heçkimdən
Bəxtim tənəzzülə döndü gəl öldür.
Naxələflik yoxdu mənim sözümdə
Bütün arzularım qaldı gözümdə
Ta yaşamaq istəmirəm özüm də
Yaşadığım bekar gündü gəl öldür.
Yaman zülm eylədin ey qafil mənə
Qərq etdin ömrümü dumana çənə
Bəlkə ürəyimdə sözüm var sənə
Bir kəlmə Tofiqi dindir, gəl öldür.
Döndüm
Məhəbbətin ocağında,
Yandım-yandım külə döndüm.
Elə soldum, saraldım ki,
Şaxta vurmuş gülə döndüm.
Fələk mənə nakam baxdı,
Varlığımı daşa çaxdı,
Gözlərimdən qan yaş axdı,
Köpüklənmiş selə döndüm.
Tofiq deyər, dərdim boldu,
Bağım, bağçam vaxtsız soldu,
Yaralarım göz-göz oldu,
Bir burulğan gölə döndüm.
Ayrılaq
Bir az dayan, qəm sazımı kökləyim,
Bir “ Yanıq Kərəmi” çalım, ayrılaq,
Sən keçmiş günləri bir an xatırla,
Mən də bir xəyala dalım, ayrılaq.
Yoruldum yolunda dağın, aranın,
Gördüm etibarın vəfasız yarın,
Ürəyimə sən vurduğun yaranın,
Dərmanını kimdən alım, ayrılaq?
Çoxdandı görmürəm dumanı, çəni,
Almışam çiynimə kədəri, qəmi,
Tofiq ta yad bilir özünə səni,
Get, ay zalım qızı zalım, ayrılaq.
Hazirladı: Jalə Nağıyeva, BDU Filologiya fakultəsi, doktorant
Commentaires